“Hoe werkt dat dan, dat je contact kunt verbeteren door deze simpele tekenoefeningen?” Dat vroeg laatst een moeder van een kind die bij mij op tekenles zit. Ze vertelde dat ze haar zoon vaak moeilijk kan bereiken en dat ze dan het gevoel heeft een andere taal te spreken. Ze zei dat ze overwoog het boek Tekencontact aan te schaffen. Ik wil in deze blog graag op deze vraag ingaan. Ik snap deze vraag ook best goed. Het lijkt te mooi en gemakkelijk om waar te zijn. Toch kan ik verzekeren dat tekenen een vaak onderschat krachtig middel is. Ik leg het hieronder in 6 punten uit.
1. Door structureel te tekenen maak je duidelijk afspraken met je kind om samen iets te doen.
2. Samen tekenen zorgt ervoor dat je fysiek ook dicht bij elkaar bent. Tekenen op één vel papier versterkt dat dat nog meer.
3. Tekenen werkt lang door. De tekenervaring wordt opgeslagen en de tekening zelf werkt als een soort reminder.
4. Door met elkaar te tekenen ontstaat er interactie. Je richt je samen op wat de tekenoefening vraagt en wat er getekend gaat worden.
5. Op één vel papier tekenen geeft nabijheid. Je moet rekening houden met elkaar en het kruisen van de lijnen/vormen/kleuren zorgt ervoor dat je je aangeraakt voelt.
6. De tekening geeft onbewuste informatie prijs over wat er speelt en belangrijk is voor je kind. Door hiernaar te kijken kun je inspelen op dit onbewuste stuk.
Ik wil hieronder de 6 punten nog toelichten.
1. Je kunt je voorstellen dat het voor een kind met autisme erg fijn is als er duidelijk afspraken worden gemaakt over veel zaken. Praktische dingen zoals eten en slapen, maar zeker ook wanneer het kind onverdeelde aandacht krijgt van de ouder. Voor kinderen met autisme is met name de sociale interactie met mensen om zich heen soms onoverzichtelijk en niet zo vanzelfsprekend. Door dit duidelijke moment van interactie en contact met jou een plek te geven in de weekplanning/dagplanning geeft dit houvast.
2. Het dicht bij elkaar zitten voor het samen tekenen is een mooi moment van contact en ook van lichamelijke nabijheid en contact. Kinderen met autisme hebben vaak veel behoefte om zich terug te trekken. Dat is natuurlijk prima. Daar laden ze ook weer van op. Even prikkelarm op de eigen kamer zijn is vaak helend. Maar daarnaast is het ook goed als deze kinderen gestimuleerd worden om ook weer uit hun eigen bubbel te komen. Dat kan natuurlijk erg goed door samen aan tafel te gaan zitten en te tekenen.
3. Het beeld blijft bij een kind (en ook bij jouzelf) onbewust hangen. Een beeld blijft vele malen langer actief dan dat je dit met woorden gaat proberen te veranderen.
Als jij bijvoorbeeld zegt: “Toe maar, het is leuk om met een vriendje samen te spelen.” Dan heeft het kind daar wellicht niet zomaar een beeld bij. Het beeld van de tekening van het kruisen van de lijnen is veel tastbaarder dan woorden kunnen zeggen. Je kunt vertrouwen op het doorwerken van de tekening. Je hoeft er verder eigenlijk niets bij te zeggen. Dat contact op papier werkt hoe dan ook door! Zeker als je dit structureel doet met je kind. Door de tekening een mooie plek te geven laat je zien dat het belangrijk voor jou is. Ook al is jouw kind misschien niet helemaal tevreden over haar werk. Je kunt hete beeld ook als een soort reminder gebruiken. Bijvoorbeeld: “Kijk nog eens naar deze fijne tekening. Daar lukte het je heel goed om door te zetten. Je kan het heel goed. Ik ben trots op jou. Probeer het nog maar een keertje. Ik zal je helpen als je dat wilt”.
4. Samen de tekenoefening gaan lezen. Kijken of je begrijpt wat de bedoeling is en materialen ervoor klaarleggen geeft een focus op een gezamenlijke activiteit. Dan het samen doen en beleven en eventueel evalueren. Ook een plek zoeken voor het kunstwerk, elkaar bedanken, opruimen en afsluiten is een gezamenlijke activiteit.
5. Dit is een belangrijk en bijzonder punt in deze lijst. Het is zo prachtig hoe je op papier met simpele tekenoefeningen zoveel kunt laten beleven en ervaren. Het lijkt zo vanzelfsprekend en vrijblijvend om een lijn op papier met potlood of ander materiaal met de ander te kruisen. De een zet een lijn, de ander maakt er een kruisje van. Niets bijzonders zou je zeggen. Stel je dan eens voor dat je allebei aan je eigen kant van het papier blijft. Ieder doet zijn ding. Je hoeft geen rekening te houden met elkaar, je bepaalt zelf wat je tekent. Best lekker, maar ook erg op jezelf. Wil je interactie ga dan samen in het midden tekenen. Kinderen met autisme ervaren vaak het kruisen van lijnen met een ander als echt fysiek contact. En dat is nu juist zo mooi want kinderen met autisme hebben vaak niet minder behoefte aan contact met de ander. Het kan wel anders zijn en het is voor kinderen met autisme vaak ook een hobbel om zelf die contacten tot stand te brengen en/of te onderhouden.
Door nu op papier zeer laagdrempelig de lijnen te kruisen oefen je dit mooi. Veel tekenoefeningen uit het boek Tekencontact zijn hierop gericht. Het kind kruist een lijn met jouw lijn, ziet wat er ontstaat, ervaart dat het wat oplevert (succeservaring) en zal de volgende keer dit al meer vanzelfsprekend en fijn vinden. Het beeld (de tekening) is meteen ook een reminder van dit prettige stukje interactie tussen jou en je kind.
6. Het stukje Tekentaal of Beeldtaal is een toegevoegde waarde van een tekening of ander beeldend werk. Letten op kleurgebruik, symbolen, energie, interactie, waar wat getekend is in de tekening geeft veel informatie over jouw kind en waar het op dit moment mee bezig is en wat belangrijk is voor het kind.
Voorbeeld 1: Het kind tekent veelal het meest belangrijke in het centrum van de tekening.
Voorbeeld 2: Een assertief kind zal harder drukken op het potlood en zichzelf meer zichtbaar maken in de tekening dan een wat teruggetrokken kind.
Met de informatie die de tekening prijsgeeft kun je als ouder hierop inspelen en rekening
houden. In mijn boek Tekencontact staat een aantal aandachtspunten op dit gebied
genoemd waar ouders naar kunnen kijken. Het goed ‘lezen’ van de tekening op de
Tekentaal kun je ook laten doen door een tekentherapeut. Deze zijn te vinden via de website
van de Vereniging Tekentaal. Ik verzorg zelf sessies om tekeningen samen met de ouders te bekijken (dit kan ook online via Teams). Kijk hiervoor op de website.
Natuurlijk valt er nog veel meer te vertellen over dit onderwerp. Heb je naar aanleiding van deze Blog vragen, bel of mail me gerust. Ik licht het graag nog verder toe.
